فصل صفر - مقدمه - ٢

روند تکامل تاریخی
الف) راک-اند-رول
گفتیم که نخستین گونه‌‌ی راک یعنی راک-اند-رول در دهه‌‌ی ١٩۵٠ در ایالات متحده شکل گرفت و عمدتاً متأثر از موسیقی جنوب امریکا (مثلاً نیواورلئان) بود. راک-اند-رول ترکیبی بود از نوعی ریتم-اند-بلوز به نام بلوز پرشی، سبک موسوم به "دو واپ" () متأثر از گاسپل، سبک بوگی-ووگی () متأثر از پیانو، و هانکی-تانک () که نوعی موسیقی کانتری است.

پس از پایان جنگ جهانی دوم، راک-اند-رول در نیویورک جایگزین سبک تین پن الی () در ترانه‌‌سازی شد، سبکی به جا مانده از اواخر قرن نوزدهم و غالب در موسیقی امریکا.
راک-اند-رول در واقع نامی است که آلن فرید ()، یکی از مجریان موسیقی (دی.جی) رادیو، برای موسیقی ریتم-اند-بلوز سیاهان ابداع کرد. مخاطبان اصلی ترانه‌‌های راک-اند-رول نوجوانان طبقه‌‌ی متوسط بودند و گرایش نوجوانان به این سبک باعث شد شرکت‌‌های موسیقی شروع به سرمایه‌‌گذاری برای این سبک نوپا کنند. پت بون () از موفق‌‌ترین خوانندگانی بود که به مسائل مورد علاقه‌‌ی جوانان آن دوره (دوره‌‌ی پس از جنگ جهانی دوم) می‌‌پرداخت: مسائل عشقی و جنسی، بحران شخصیت، آزادی فردی، و سایر مشکل‌‌های آن زمان.

در این زمان چاک بری (Chuck Berry) با سابقه‌‌ای که از نوازندگی در سبک‌‌های ریتم-اند-بلوز و کانتری پیدا کرده بود سبک خاص خود را در نوازندگی پدید آورد. لیتل ریچارد نیز در خوانندگی و ترانه‌‌سازی نوآوری‌‌هایی کرد. و پس از وی الویس پریسلی راک-اند-رول را رایج‌‌تر کرد. ترکیب استاندارد چهارسازه (یعنی طبل‌‌ها و گیتارهای لید و ریتم و بیس) ابتکاری بود از بادی هالی () در تگزاس. دوران طلایی راک-اند-رول از ١٩۵۵ تا ١٩۵٩ بیشتر نپایید.

در اوایل دهه‌‌ی ١٩٦٠ نقش شرکت تولیدکننده‌‌ی موسیقی نیز مهم‌‌تر شد. فیل اسپکتور (Phil Spector) با استفاده از تکنیک‌‌های پیشرفته و پیچیده‌‌ی استودیوی موسوم به دیوار صدا که ترکیبی از ارکستر حجیم بود موفق به تولید هیت‌‌هایی شد.

در سال ١٩۶٢ بری گوردی () با ایجاد شرکت ضبط موتاون (Mowtown) در شهر دیترویت در ایالت میشیگان امریکا بازار راک را گسترش داد. گروه‌‌ها و افراد معروفی که با موتاون کار کرده‌‌اند عبارتند از: سوپریمز (به رهبری دایانا راس)، تمپتیشنز (Temptation)، و اسموکی رابینز (Smokey Robins). سبک‌‌های شاخص دیگر این دوره سِرف (مانند گروه کالیفرنیایی بیچ بویز)، و فولک شهری (نهضت روستای گرینویچ واقع در نزدیکی نیویورک - که باب دیلن از چهره‌‌های آن است) را شامل می‌‌شود.

ب) هجوم بریتانیایی‌‌ها
در سال ١٩۶۴ گروه انگلیسی بیتل‌‌ها وارد نیویورک شدند تا در یکی از برنامه‌های تلویزیونی به نام "شوی اد سولیوان" ظاهر شوند (سابقه‌‌ی اجرای این برنامه از ١٩۴٨ تا ١٩٧١ بود). بیتل‌‌ها سبک نوازندگی چاک بری و بادی هالی را با سبک ترانه‌‌سازی تین پن الی ترکیب کردند؛ گروه انیمالز (Animals) سبک بلوز را با ریتم-اند-بلوز ترکیب کردند؛ و رولینگ استونز (Rolling Stones) نیز بلوز شیکاگویی را با موسیقی زورمند آمیختند. امریکاییان این دوره را دوره‌‌ی هجوم بریتانیایی‌‌ها نامگذاری کردند.

در ابتدا امریکاییان به گروه‌‌های انگلیسی چندان توجهی نداشتند اما به زودی موفقیت گروه‌‌های انگلیسی بر امریکاییان تأثیر گذاشت و نتیجه‌‌ی آن، تغییراتی بود نظیر اجرای زنده باب دیلن به همراه یک گروه نوازندگان سازهای برقی، شکل‌‌گیری گروه بِردز (Byrds) در سبک راک فولک، و شکل‌‌گیری گروه بوفالو در اسپرینگ فیلد که با ترکیب راک و کانتری-اند-وسترن سبک راک کانتری را پدید آوردند.

در اواخر دهه‌‌ی ١٩۶٠ سبک‌‌های راک متنوع‌‌تر شد و جایگاه خود را در موسیقی عامیانه محکم‌‌تر می‌‌کرد. در سال ١٩۶٧ بیتل‌‌ها با آلبوم ”گروه کلوپ دل‌‌های تنهای گروهبان پپر“‌(Sergent Pepper Lonely Heart Club Band) نخستین آلبوم مفهوم را به بازار عرضه و استاندارد نوینی را در ضبط استودیویی پایه‌‌گذاری کردند. هنرمندان امریکایی نیز دوباره با ایجاد فرم‌‌ها، تکنولوژی‌‌ها و سبک‌‌هایی به این پدیده واکنش نشان دادند:

• راک سان فرانسیسکو یا راک روان‌‌گردان که در حدود ١٩۶۶ و تحت تأثیر مصرف داروهای توهم‌‌زا مانند لزرژیک اسید دی اتیل آمید (ال.اس.دی) پدید آمد
• هنر روان‌‌گردان و نمایش‌‌های نور
• تأکید بر خودجوشی و بداهه‌‌نوازی و فرم آزاد نوازندگی و خوانندگی.
• قطعه‌‌های طولانی بداهه‌‌نوازی موسوم به جم (jam) نیز توسط جری گارسیا (Jerry Garcia) و گروه گریتفول دِد (Grateful Dead مرده‌‌ی ممنون) به ظهور رسید.

مرکز مهم دیگر در دهه‌‌ی ١٩۶٠ برای رشد راک شهر لس آنجلس بود که در آن جیم موریسون، دانشجوی رشته‌‌ی فیلم‌‌سازی دانشگاه کالیفرنیا در لس آنجلس (یو.سی.ال.ای)، گروه دورز (The Doors) را شکل داد و فرانک زاپا (Frank Zappa) نیز با تشکیل گروه "مادران اختراع" (Mothers of Invention) فرم‌‌های تازه‌‌ای در آهنگ‌‌سازی پدید آورد.

در اواخر دهه‌‌ی ١٩۶٠ «راک سخت» یا «هارد راک» ظهور کرد که صداهای گوش‌‌خراش و بلند و تک‌‌نوازی‌‌های گیتار از نشانه‌‌های بارز آن بودند.

در این دوره جیمی هندریکس و اریک کلپتون نیز در انگلستان درخشیدند. در امریکا نیز راک جنوبی، راک جاز، و راک لاتین (ترکیبی از موسیقی امریکای لاتین، جاز، راک، و ریتم-اند-بلوز که کارلوس سانتانا نماینده‌‌ی آن است) پدید آمد.

پ) دهه‌‌ی ١٩٧٠
در آغاز دهه‌‌ی ١٩٧٠ راک تحت سلطه‌‌ی گروه‌‌هایی چون رولینگ استونز، ایگلز، فلیت وود مک، شیکاگو، و افرادی چون استیوی واندر و التون جان در آمد. هر یک از اینان با تولید چندین آلبوم به فروش‌‌های میلیونی دست یافتند و باعث پیشرفت و سرمایه‌‌گذاری بیشتر در صنعت موسیقی راک شدند.

در سبک «هِوی متال» (فلز سنگین) نیز (که در ابتدا به خاطر ساختار ترانه‌‌های آن به سبک «انفجاری» معروف بود) گروه‌‌هایی چون لد زپلین (زپلین سربی)، بلک سبت (شنبه‌‌ی سیاه) و دیپ پرپل (مخمل سیر) ظهور کردند.

«راک هنری» یا «راک پیشرونده» نیز توسط افراد و گروه‌‌هایی چون امرسون، لیک اند پامر، پیتر گابریل (از گروه جنسیس)، و گروه پینک فلوید تحت تأثیر موسیقی کلاسیک و استفاده از نمایش‌‌های پیچیده شامل فیلم و نور در هنگام اجرای زنده تکامل یافت.

«راک درخشنده» که آرایش و بزک غلیظ چهره و پوشیدن لباس‌‌های زرقی-برقی و پولک‌‌دوزی شده از نشانه‌‌های آن است توسط افرادی چون دیوید بویی و مارک بولن و گروه‌‌های کویین و کیس رایج شد.

سبک «دیسکو» که در آن با شروع آهنگ به تدریج بیس و طبل افزوده می‌‌شود پس از فیلم «تب شنبه شب» در سال ١٩٧٧ به اوج رسید. موسیقی این فیلم اثر گروه بی جیز () بود.

در دهه‌‌ی ١٩٧٠ با ترکیب راک و سول، سبک فانک پدید آمد.

در سال ١٩٧۶ «راک پانک» (راک آشغال) در واکنش به راک رایج و پولساز یعنی راک هنری ظهور کرد. مشخصه‌‌ی این سبک، موسیقی سریع، خام و سایشی بود. گروه‌‌هایی چون سکس پیستولز ()، کلش ()، و پلیس نمایندگان این سبک به شمار می‌‌روند.

در این دوره هنرمندان شهر کینگستون در جاماییکا تحت تأثیر دین رستافریان () و در اعتراض به مسایل سیاسی، با ترکیب موسیقی محلی جاماییکا و ریتم-اند-بلوز امریکایی سبک رِگه () را پدید آوردند. جیمی کلیف () با بازی در فیلم ”هر چه سخت‌‌تر بیایند“ () دانشجویان کالج‌‌های امریکا را به سبک رگه علاقه‌‌مند کرد. اما فوق‌‌ستاره‌‌ی این سبک باب مارلی () جاماییکایی است که هنگام مرگ در سال ١٩٨١ از مشهورترین خوانندگان جهان بود.

علیرغم ظاهر آشفته و ظهور سبک‌‌های مختلف، راک در دهه‌‌ی ١٩٧٠ شکل متمرکزتر و منسجم‌‌تری به خود گرفت. گردهم‌‌آیی‌‌های خودجوش و کوچک دهه‌‌ی ١٩۶٠ با اجراهای عظیم و کاملاً تنظیم‌‌شده‌‌ی کنسرت‌‌های استادیومی در دهه‌‌ی ١٩٧٠ جایگزین شد. ایستگاه‌‌های بزرگ و ملی جای ایستگاه‌‌های رادیویی کوچک و محلی را گرفتند و در راستای فروش و تبلیغ محصول‌‌های خاص فعالیت کردند. موفقیت تجاری و اقتصادی گروه‌‌های راک تشویق‌‌کننده‌‌ی شرکت‌‌های بزرگ برای سرمایه‌‌گذاری در این صنعت و به ویژه گروه‌‌ها و افرادی شد که فروش چند میلیونی کارهای آنها تضمین شده بود. البته به همان میزان که احتمال سود فروش آلبوم‌‌ها بیشتر می‌‌شد احتمال ضرر نیز بیشتر می‌‌شد. برای نمونه صنعت موسیقی راک در امریکا بین سال‌‌های ١٩٧٨ تا ١٩٨٢ متحمل یک میلیارد دلار ضرر به خاطر فروش نرفتن آلبوم‌‌ها و به همین میزان ضرر به خاطر اجراهای زنده شد.

فصل صفر - مقدمه - ١

این نوشته از فصل صفر کتابم به نام ”راستی کدام‌تان پینک است؟“ گرفته شده و استفاده از اون به شرط نقل منبع آزاد اه.

موسیقی راک (rock) به دسته‌‌ای از سبک‌‌های مختلف و به هم مرتبط موسیقی غربی اطلاق می‌‌شود که از حدود ١٩۵۵ رایج و شایع شده‌‌اند. ریشه‌‌های راک در ایالات متحده شکل گرفت اما تحت تأثیر گرایش‌‌های چون گاسپل (Gospel به معنی انجیل. سبک موسیقی کلیسایی)، بلوز (blues به معنی غمناک)، کانتری-اند-وسترن (country-and-western)، موسیقی کلاسیک، موسیقی فولک (folk)، موسیقی الکترونیک، و موسیقی‌‌های عامیانه‌‌ی (pop یا پاپ) آسیا، آفریقا و امریکای لاتین قرار داشته و بر آنها نیز تأثیر گذاشته است.

اگرچه پیشگامان راک بیشتر سیاهانی چون لیتل ریچارد (Little Richard)، چاک بری (Chuck Berry) و جیمی هندریکس (Jimi Hendrix) بودند اما امروزه موسیقی راک بیشتر به موسیقی بعد از ١٩۵٩ اطلاق می‌‌شود که در آن سفیدپوستان نقش غالب‌‌تری داشته‌‌اند.

واژه‏ی راک در این مورد به معنی ”حرکت به عقب و جلو“ است. مانند rocking-chair که صندلی راحتی است. یا rock the cradle به معنی تکان دادن گهواره. و علت نامگذاری این سبک حرکت عقب و جلوی خواننده و نوازنده و نیز رقصی است که با آن می‏شده.

سبک‌‌های عمده‌‌ی راک عبارتند از:

۱) راک-اند-رول (rock-n-roll یا R&R) که ژانر (genre) نخست راک است و در دهه‌‌ی ١٩۶٠ شکل گرفت.

۲) ریتم-اند-بلوز (rhythme-and-blues یا R&B) که بیشتر تحت تأثیر سبک بلوز و نوازندگان سیاه امریکایی قرار دارد.

هر یک از این ژانرها نیز خود چند سبک دیگر را در بر می‌‌گیرد مانند هوی راک (heavy rock یا هارد راک hard rock)، پانک (punk)، آلترنیتیو (alternative)، و گرانج (grundge).

اگرچه شهرهایی چون نیویورک در امریکا، کینگستون در جاماییکا، و لیورپول در انگلستان منشا بسیاری از نوآوری‌‌ها در راک بوده‌‌اند اما اکنون دیگر راک پدیده‌‌ای جهانی شده است.

عناصر موسیقایی
ساز عمده و محوری در بیشتر گونه‌‌های راک، گیتار برقی است. افرادی که در تاریخچه‌‌ی این ساز نقش برجسته‌‌ای داشته‌‌اند عبارتند از:

- چارلی کریستین (Charlie Christian) که در دهه‌‌ی ١٩٣٠ آن را به عنوان سازی جدا و برای تک‏نوازی به کار برد؛

- آرون واکر (Aaron T. Walker) که در سال ١٩۴٢ برای نخستین بار با وصل کردن گیتار به آمپلی‌‌فایر آهنگ ضبط کرد؛

- لئو فندر (Leo Fender) که در سال ١٩۴٨ اقدام به تولید انبوه گیتار برقی کرد و هنوز گیتارهای فندر جزء بهترین گیتارها هستند؛

- لس (لستر) پاول (Lester Paul) که در دهه‌‌ی ١٩۵٠ با قطعات ابتکاری، گیتار برقی را مطرح و رایج کرد.

- چاک بری در دهه‌‌ی ١٩۵٠ پایه‌‌گذار سبک خاصی در نوازندگی شد که بر شکل‌‌گیری راک بسیار تأثیرگذار بود.

با شروع دهه‌‌ی ١٩۶٠ افرادی چون جیمی هندریکس، اریک کلپتون (Eric Clapton) و کارلوس سانتانا (Carlos Santana) با استفاده از تقویت صدا (amplification)، پس‏خورد یا فیدبک (اِعمال تغییراتی روی صدا)، و سایر دستگاه‌‌های الکترونیک توان موسیقایی گیتار برقی را افزایش دادند.

دیگر سازهای رایج در راک عبارتند از:
- گیتار بیس (bass guitar گیتار باس یا بم گیتار) برقی (که فندر در ١٩۵١ آن را به بازار داد)

- سازهای کلیدی (کی‌‌بورد) شامل پیانو و ارگ برقی (ارگ هاموند Hammond Organ) و سینته‌‌سایزر (synthesizer)

- مجموعه‌‌ی طبل‌‌ها یا سازهای کوبه‌‌ای (percussion یا پرکاشن) که از ابداعات سیاهان امریکایی است و از سبک جاز (Jazz) و ریتم-اند-بلوز به راک راه یافته است.

در ژانرهای مختلف سازهای دیگری افزوده می‌‌شوند مثلاً در جاز و سول، سکسوفون (saxophone ساخته‏ی آدولف سکس Adolf Sax در سال ١٨۴۶) ساز مهمی است. و یا در بیشتر گروه‌‌های هوی راک سازهای کلیدی (کی‏بورد) نقش چندانی ندارند و یا به کلی حذف می‌‌شوند. ابزار دیگری که در موسقی راک مهم است میکروفون و فیلترهای صدایی است که اِعمال جلوه‌‌ها (افکت‌ها) صدایی را برای خوانندگان ممکن می‌‌سازند.

فرم‌‌های موسیقایی راک نیز متغیر است. راک-اند-رول دهه‌‌ی ١٩۵٠ بر بلوز ١٢-خطی و آواز ٣٢-خطی مبتنی بود. در اواخر دهه‌‌ی ١٩۶٠ برخی افراد و گروه‌‌ها فرم‌‌های آزاد و انعطاف‌‌پذیرتر را تجربه کردند و برخی نیز فرم سوییت (suite) را از موسیقی کلاسیک اقتباس کرده و راک سمفونیک را پدید آوردند.

تکامل مهم دیگری که در موسیقی راک رخ داده پدیده‌‌ی آلبوم مفهوم (concept album) است که در آن تعدادی قطعه و ترانه، یک حکایت و مفهوم را روایت می‌‌کنند.

موسیقی‌‌دانان راک در ضبط استودیویی نیز نوآوری‌‌هایی پدید آورده‌‌اند از جمله ضبط چندشیاره (multi-track recording) که در آن بخش‌‌های مختلف آهنگ در زمان‌‌های مختلف و روی ریل (reel یا نوار)های جداگانه ضبط و در پایان روی هم گذاشته و میکس می‌‌شوند. این کار به برخی از هنرمندان این سبک امکان می‌‌دهد تمام یا بیشتر کارهای نوازندگی و خوانندگی آلبوم را خود به تنهایی انجام دهند.

کنسرت‌‌های راک نیز معمولاً پدپده‌‌های عظیم و پیچیده‌‌ای هستند که در آنها چندین هزار تماشاگر حضور دارند و از جلوه‌‌های پیشرفته مانند نورپردازی همگام و هماهنگ با موسیقی بهره برده می‌‌شود.

ساختار كتاب

شنبه ۱۵/خرداد/۱۳۸۳ - ۲۶/جون/۲۰۰۴

قبل از این که ترجمه‏ی ترانه‏های گروه پینک فلوید رو توی این وبلاگ بذارم دیدم بد نیست یه توضیحی بدم:

ساختار کتابی که نوشتم با نام «راستی کدامتان پینک است؟» تشکیل می‏شه از پنج پاره‏ (part). به جز پاره‏ی صفر، هر پاره شامل چند فصل (chapter) اه. هر فصل به یه آلبوم تعلق داره و درباره‏ی ایده‏ی آلبوم، فهرست آهنگ‏ها و اطلاعات فنی، ترجمه‏ی ترانه‏ها، توضیح اصطلاحات، جدول بسامد واژه‏های آلبوم، و بالاخره اطلاعات خرده ریز (trivia) صحبت می‏کنه.

فهرست:

پاره‏ی صفر:
- درآمدی بر موسیقی غربی و راک
- آشنایی با اعضای گروه پینک فلوید
- نحوه‌‌ی شکل‌‌گیری گروه پینک فلوید
- تأثیر پینک فلوید بر راک
- تأثیر پینک فلوید بر طرز فکر و تلقی جوانان از موسیقی
- بالاخره، کدام ترکیب، «پینک فلوید واقعی» است؟

پاره‏ی یکم: سال‌‌های نوپایی (١٩۶۶ تا ١٩۶٨)
بررسی آلبوم‌‌های
- نی‌‌زن در کنار دروازه‌ی سپیده دم
- نعلبکی‌ای از اسرار
- اوماگوما
- بقایا

پاره‏ی دوم: سال‌‌های جویایی (١٩۶٩ تا ١٩٧٢)
بررسی آلبوم‌‌های
- مور
- مادرِ قلب-اتمی
- فضولی
- پنهان شده در ابرها

پاره‏ی سوم: سال‌‌های شکوفایی (١٩٧٣ تا ١٩٨٣)
بررسی آلبوم‌‌های
- سمت تاریک ماه
- کاش اینجا بودی
- حیوانات
- دیوار
- ضربه‌‌ی نهایی

پاره‏ی چهارم: سال‌‌های جدایی و تک‌‌نوایی (١٩٨۴ تا ١٩٨٧)
بررسی آلبوم‌‌های تک‌‌نوایی (solo) اعضا شامل:
- سید برت (برت)
- دیوانه می‌‌خندد (برت)
- دیوید گیلمور (گیلمور)
- عقب‌‌گرد (گیلمور)
- هویت (رایت)
- موافقان و مخالفان مفت‌‌سواری (واترز)
- وقتی باد می‌‌وزد (واترز)
- رادیو کی‌‌آس (واترز)

پاره‏ی پنجم: سال‌‌های واهم‌‌آیی (١٩٨٧ تا امروز (١٩٩٧)
بررسی آلبوم‌‌های
- لغزش آنی خرد
- ناقوس جدایی
- سرگرم مرگ

پیوست
- سرگذشت سید بَرِت
- مصاحبه‌‌ی راجر واترز با بی.بی.سی درباره‌‌ی آلبوم دیوار
- نمونه‌‌ی دست‌‌نوشته‌‌ی متن آلبوم دیوار
- مصاحبه‌‌ی اول با دیوید گیلمور
- مصاحبه‌‌ی دوم با دیوید گیلمور
- فهرست الفبایی نام ترانه‌‌ها و آلبوم مربوط
- فهرست تاریخی آلبوم‏ها و ترانه‌‌های هر یک
- عکس‌‌ها و تصویرها

هرچی خدا بخواد- قسمت ٣

یک‌شنبه ۲۰/جون/۲۰۰۴

(تاریخ اصلی نگارش چهارشنبه ١٣/خرداد/١٣٨٣ – ٢/جون/٢٠٠٧)

من تا دیروز ندیده بودم که ابراهیم نبوی قسمت سوم ترانه‏ی ”هر چی خدا بخواد” (What God Wants) راجر واترز رو هم توی سایت گویا گذاشته. عبارتی که برای عنوان ترجمه انتخاب شده خیلی گنگ اه: مسیح فریاد سرباز منجمد شده است.

خب بریم سراغ اشکال‏ها و ابهام‏های این یکی ترجمه. فضای ترانه یه رستوران اه که مردم دارند تلویزیون می‏بینند و خیلی از جمله‏ها اشاره به برنامه‏ای اه که داره از تلویزیون پخش می‏شه.

١) crazed, the check-out lady's fingers flash across the till
ترجمه شده: در هنگام تسویه حساب اتاق هتل، انگشتان خانم به طرف دخل پول رفت.

چیزی که من از این جمله می‏فهمم این اه: انگشت‏های خانم صندوق‏دار دیوانه‏وار مثل برق روی دخل حرکت می‏کنه. checkout لزوما برای هتل نیست. توی مغازه‏ها و به خصوص سوپرمارکت و رستوران به زنی که پشت دخل کار می‏کنه می‏گند checkout girl یا checkout lady.

٢) and the captain posts the menu of the day
و کاپیتان فهرست غذای روز را فرستاد.

captain اینجا یعنی سرپیشخدمت (headwaiter).
یه معنی post به دیوار زدن اه. پوستر (poster) هم از همین معنی می‏آد. توی وبلاگ هم می‏گیم post یعنی همین. نوشته رو به دیوار یا تابلوی اینترنت می‏زنیم.
معنی این جمله: سرپیشخدمت رستوران فهرست غذای روز رو به دیوار می‏زنه. (فعل حال نه گذشته.)

٣)And in banks across the world
Christians, Moslems, Hindus, Jews
And people of every
Race, creed, colour, tint, or hue
Get down on their knees and pray
ترجمه شده:
”و بانک ها در همه جای دنیا پخش شدند،
بانک مسیحی ها و مسلمانان و هندوها و یهودی ها
و مردمانی از هر نژاد و کیش و رنگ پوست زانو زدند و..
نیایش کردند“

در حالی که حرفی از پخش شدن بانک‏ها و یا بانک مسلمونا و بانک یهودی‏ها نیست.
این بند یعنی: در بانک‏های سراسر دنیا مسیحی‏ها، مسلمونا، هندوها، یهودی‏ها، و مردم از هر نژاد و مذهب و رنگی زانو می‏زنند و دعا می‏کنند. یعنی بانک‏ها شده‏اند محل نیایش مردم! (فعل‏ها هم زمان حال اند ولی گذشته ترجمه شده‏اند.)

۴) make up bags of change می‏شه کیسه کیسه پول خرد جمع می‏کنند نه کیسه‏های ارز را درست می‌کنند. change یعنی پول خرد نه ارز. ارز در انگلیسی currency گفته می‌شه.

۵) Christ! it's freezing inside
The veteran cries
The hyenas break cover
And stream through the meadow

ترجمه شده:
”مسیح فریاد کهنه سرباز منجمد شده است
کفتار درپوش را می شکند و رود به چمنزار می ریزد.“

راستش بدون نشان‏های سجاوندی من چیزی از جمله‏ی اول نفهمیدم.
آیا کهنه سرباز منجمد شده یا فریاد کهنه سرباز؟ ولی فاعل freezing ضمیر it اه نه veteran.
ترجمه‏ی من این اه:
کهنه سرباز فریاد می‏زنه:
”یا مسیح! آدم این تو یخ می‏زنه!“
کفتارها پوشش خودشون رو پاره می‏کنند و
سرازیر می‏شند توی چمن‏زار.

!Christ اینجا شبه‏جمله است و برای تعجب به کار می‏ره. مثل ”یا ابوالفضل!“‌ در فارسی محاوره‏ای.
cover پوششی اه که پشتش قایم می‏شند نه درپوش. درپوش می‏شه lid یا cap. در ضمن کفتار درپوش چی رو می‏شکند؟ stream هم اینجا فعلی اه که کفتارها انجام دادند. یعنی سرازیر شدند.

۶) And the fog rolls in through his bottle of gin
ترجمه شده: و مه در بطری جین اش می‌پیچد.

ولی ترجمه‏ی درست می‏شه: از توی بطری جین‏اش (جین نوعی مشروب بی‏رنگ اه) مه [بخار] وارد صحنه می‏شه. (کهنه سرباز سردش شده بوده داره مشروب می‏خوره که گرمش بشه.)

٧) And the network anchor persons lie:
و مدیران هماهنگی شبکه دراز می کشند!

anchor person همون مجری اه. یعنی مجری‏های شبکه‏های تلویزیونی دروغ می‏گند.

٨) And the soldier's alone in the video zone
و سرباز در بخش ویدئو تنها می ماند.

video zone اصطلاح نظامی اه به معنی منطقه‏ی دید. یعنی جایی که در دیدرس باشه. ترجمه‏ی می‏شه: سرباز در منطقه‏ی مرئی تنها مونده.

ظاهرا قرار اه آقای ابراهیم نبوی ویراستار این ترانه‏ها باشند. اما این همه ابهام و غلط وجود داره. در این مورد که تقریبا تمام ترانه غلط ترجمه شده و مترجم (خانم شهرزاد سامانی) اصلا متن را درک نکرده‏اند.

یه علت این همه غلط کم‏دقتی، ندانستن فضای ترانه و مهم‏تر از همه مراجعه نکردن به لغت‏نامه در مواردی اه که یه کلمه چند معنی داره.

سرگرم مرگ

جمعه ۱۸/جون/۲۰۰۴

(تاریخ اصلی نگارش: سه‏شنبه ٨/اردی‏بهشت/١٣٨٣ – ٢٧/اپریل/٢٠٠٤)

نمی‏دونم چرا هر کس می‏ره سراغ ترجمه‏ی شعرهای پینک فلوید و راجر واترز بالاخره یه جا توی ترجمه اشتباه می‏کنه. واسه همین من سال ١٣٧٧ همه‏‏ی ترانه‏های پینک فلوید رو ترجمه کردم و قصد دارم توی این وبلاگ اون ترجمه‏ها رو منتشر کنم.

ابراهیم نبوی در سایت گویا ترجمه‏ی دو قسمت از ترانه‏ی سه قسمتی «هرچه خدا بخواد» (What God Wants) از آلبوم «سرگرم مرگ» (Amused to Death) راجر واترز رو گذاشته ولی متاسفانه چند تا اشتباه ترجمه داره. اگرچه ترجمه کار خانمی به نام شهرزاد سامانی اه اما وظیفه‏ی ابراهیم نبوی به عنوان ویراستار سنگین‏تر می‏شه.

اشکالات مشترک:
کاش در مورد این سه ترانه توضیح داده می‏شه که انگیزه‏ی اصلی واترز در سرودن این سه ترانه، جنگ اول خلیج فارس یا عملیات توفان صحرا (Operation Desert Storm حمله‏ی امریکا به عراق در سال ١٩٩١) بود که در اون جورج بوش پدر گفته: خدا طرفدار ماست و ما برنده شدیم. یعنی انگیزه‏های سیاسی رو با پوشش مذهبی ارائه می‏کنه. مثل پسرش. در این سه ترانه طعنه‏هایی هستند به حرف جورج بوش پدر.

در ترانه‏ی «شجاعت خارج از بُرد بودن» ‌(Bravery of Being Out of Range) واترز پیش‏بینی می‏کنه که دیدن پخش زنده‏ی جنگ برای مردم غرب به صورت تفریح و سرگرمی دراومده و در حین تماشای جنگ از یخچال مشروب (gin) درمی‏آرند و می‏نوشند. و این دیدن مستقیم جنگ در جنگ دوم خلیج فارس یعنی حمله‏ی امریکا به عراق در سال گذشته (بهار ٢٠٠٣) عملی شد.

١) به نظر من ترانه رو باید به صورت محاوره‏ای ترجمه کنیم. مگر این که متن اون ادبی باشه.

٢) فکر کنم ترجمه‏ی نام آلبوم ”سرگرم مرگ“ اه نه ”سرگرم تا حد مرگ“.
اخوان ثالت در یکی از شعرهاش می‏گه: دستش گرم اندر کار مرگ.

٣) خدا به همه ما کمک می‏کند (God help us all): این جمله دعایی اه مثل God save the Queen یا God bless America. بنابراین باید ترجمه بشه: خدا به همه‏ی ما کمک کنه! یا خدا به داد ما برسه!

اشکالات قسمت اول:

١) دست می‏کشید به گیتار ژاپنی آبی رنگ‏ورورفته‏اش (fingered his pale blue Japanese guitar): طولانی اه و ”آبی کمرنگ“ به ”آبی رنگ و رو رفته“ ترجمه شده. بهتر بود بگه: دست می‏کشید به گیتار ژاپنی‏اش که آبی کمرنگ بود. یا یه همچین چیزی.

٢) خدا آزادی می‏خواهد. خدا مواد منفجره می‏خواهد (God wants sedition, God wants semtex)
کلمه‏ی sedition یعنی آشوب و فتنه‏گری. سمتکس هم یه نوع ماده‏ی منفجره‏ی چکسلواکی اه که باهاش بمب دستی درست می‏کنند.

٣) خدا شکاف‏ها را می‏خواهد (God wants crack): فکر کنم اینجا منظور از crack یا قاچاق و غیرمجاز اه (مثل crack software یعنی نرم‏افزار غیرمجاز) یا crackpot به معنی موادفروش. چون شکاف اینجا هیچ معنایی نداره.

۴) خدا معبدها را می‏خواهد (God wants shrines): خدا مقبره‏ها یا زیارتگاه‏ها را می‏خواد. معبد می‏شه temple نه shrine.

اشکالات قسمت دوم:

١) اون چند خط اول که می‏گه: آیا به روز بهتر ایمان دارید؟ تا بند بعدی از زبون یه نفر دیگه است. که ظاهرا هم یه تبلیغ‏گر مذهبی اه. بهتر بود در ترجمه گفته می‏شد. شاید خواننده فکر کنه حرف واترز اه.

۲) پنس (pence): جمع پنی (penny)، پول خرد انگلیس اه. بنابراین باید در ترجمه‏ی فارسی به صورت مفرد یعنی پنی نوشته بشه.

۳) اسکودوس (escudos): اسکودوز جمع اسکودو، واحد پول پرتغال، اه. مثل اشکال قبلی (پنس).

۴) سیب زمینی کوچک (small potato): یه اصلاح به معنی چیز بی‏ارزش یا کم ارزش. می‏گه: لیر [ایتالیا] نفرستید. خدا چیز کم ارزش نمی‏خواد. نه این که ”خدا سیب زمینی کوچک نمی‏خواهد“.

۵) خدا می‏خواهد تپه‏ها را تمیز کند (God wants clean up rock campaign): فکر کنم اینجا منظور جمع کردن گروه‏های راک اه. نه تمیز کردن تپه‏ها.

۶) ژیگولو (gigolo): کاربرد این کلمه در انگلیسی با کاربرد آن در فارسی متفاوت اه. در انگلیسی ژیگولو به مردی گفته می‏شه که با یه روسپی زندگی می‏کنه و اون زن خرجش رو می‏ده.

۷) خدا می‏خواهد خودش را پنهان کند (God wants to cover himself): یعنی خدا می‏خواد تحت پوشش بیمه باشه. چون خط قبلی هم می‏گه خدا بیمه رو می‏خواد (God wants insurance).

به زودی ترجمه‏های خودم از ترانه‏های پینک فلوید رو در این سایت می‏ذارم.

شروع كار

سلام.

این وبلاگ را شروع کردم تا کتابی را که چند سال پیش در مورد پینک فلوید نوشته بودم به تدریج در اینجا منتشر کنم.

همون طور که قبلا گفتم سال ١٣٧٧ دو تا کتاب در تهران چاپ شد که ترجمه‏ی بعضی ترانه‏های گروه پینک فلوید بود.

یکی با نام «ناقوس جدایی» کار آقای کاوه باسمنجی (Basmenj شهری در نزدیکی تبریز) روزنامه‌نگار بود.

دومی هم «ترجمه‏ی ترانه‏های پینک فلوید» کار مرحوم فرخ تمیمی و محمود آزاد تهرانی (م.آزاد) بود که هر دو شاعرند.

هر دو ترجمه سعی کرده بودند ترجمه‏ی ادبی کنند در حالی که ترانه متن عامیانه و محاوره‏ای اه.
دوم این که اشکالات ترجمه‏شون خیلی زیاد بود (حدود ١ غلط در هر صفحه) به خصوص جاهایی که مثل آلبوم دیوار از اصطلاحات عامیانه و slang استفاده شده بود. مثلا axe در اصطلاح موسیقی به گیتار می‏گند به خاطر شباهتش به تبر. به گیتارزن هم می‏گند axeman. اما تو هر دو کتاب my favorite axe به «تبر محبوب من» ترجمه شده بود. اگه فیلم دیوار رو هم دیده بودند متوجه می‌شدند که داره در مورد گیتارش حرف می‏زنه.

یا این خط:

I've got those swollen hands blues

یعنی: من قطعه‏های بلوزی بلدم که دستم از زدنشون باد کرده.
ترجمه شده بود: من یک بلوز آستین پفکی دارم!
در صورتی که بلوز (blues) سبک موسیقی اه. بلوز لباس به این صورت اه: blouse و بیشتر در انگلیسی لباس زنونه است در حالی که گوینده مرد اه.

برای همین یه مقاله نوشتم در مورد اشکالات هر دو کتاب به طور کلی و منتشر هم شد. بعد تصمیم گرفتم خودم یه ترجمه‏ی مناسب انجام بدم. حدود ١ ماه طول کشید که یه کتاب نوشتم به نام «راستی کدامتان پینک است؟»

این عنوان خطی از شعر Have a Cigar (سیگار برگی بگیر) اه. که در اون راجر واترز به کمپانی‌های موسیقی طعنه می‏زنه. از زبون مدیر شرکت می‏گه:

The band is just fantastic,
That is really what I think.
Oh, by the way, which one's Pink?

یعنی:
گروه‏تون کلا معرکه است
واقعا این طوری فکر می‏کنم.
اوه. راستی کدوم‏تون اسمش پینک اه؟

منظورش این اه که طرف اصلا نمی‏دونه پینک اسم گروه اه نه اسم یکی از افراد اون. بعد ازشون تعریف هم می‏کنه.

خیلی وقت بود که می‏خواستم این کتاب رو روی اینترنت بذارم اما به خاطر این که با مایکروسافت ورد ۶ تحت ویندوز ٣.١ نوشته شده بود نمی‏شد. بالاخره به کمک دوست عزیزم مهرداد همه‏ی کتاب به یونیکد تبدیل شد و حالا به تدریج توی این وبلاگ منتشرش می‏کنم.